Dorpsraden hebben in het voormalige Zeevang altijd een belangrijke rol gespeeld tussen inwoners en de gemeente. Deze vorm van burgerparticipatie zal ook in de toekomst verder aangemoedigd worden. Dit heeft vervolg gekregen in de oude kom van Volendam en in de Purmer en zal ook voor de overige woonkernen gelden wanneer daar bij de burgers behoefte aan is. Naast de bestaande bijeenkomsten per kern, zullen ook een paar maal per jaar gemeenschappelijke bijeenkomsten (met thema) georganiseerd worden. De toegankelijkheid naar het ambtelijke apparaat zal laagdrempelig georganiseerd worden (meldpunt).

Participatie speelt een steeds belangrijkere rol in beleidsontwikkeling en uitvoering. Vanuit het gebiedsgebonden actieprogramma Veiligheid worden verkenners betrokken bij de optimaliseren van veerkracht en vertrouwen in de wijken. De omgevingswet nodigt mensen nadrukkelijk uit deel te nemen aan het opstellen van een omgevingsvisie. Bij onderhoud van wegen worden omwonenden betrokken en ook bij sociale beleidsontwikkeling hebben inwoners een stem. Participatie speelt breed binnen de gemeente, wordt zoveel mogelijk multidisciplinair benaderd en is tegelijkertijd maatwerk. Per onderwerp moet worden bekeken welke vorm het beste past.
De op te stellen nota participatie wordt nauw gelinkt aan de communicatievisie.

Participatie is idealiter vooral overheidsparticipatie. De initiatieven komen uit de samenleving en de gemeente participeert waar mogelijk.

Inspraak van bewoners en bewonersgroepen worden gefaciliteerd en voor de inspraak in het Sociale Domein is in 2016 de Verordening Adviesraad Sociaal Domein vastgesteld. Tevens is in 2017 de Koepel Sociaal Domein geïnstalleerd. Deze Koepel geeft gevraagd en ongevraagd advies als het gaat over gemeentelijke activiteiten in de samenleving. De gemeente organiseert netwerkbijeenkomsten voor vertegenwoordigers van vrijwilligersorganisaties.

Voor de gemeente is vitaliteit van de dorpskernen van groot belang. Alle voorzitters of bestuursleden van de belangenverenigingen zijn elk kwartaal in de gelegenheid met de gemeente in gesprek te gaan. Voor initiatiefnemers is de gelegenheid gecreëerd regelmatig met de gemeente in gesprek te komen.

1. Een goede samenwerking waarin gemeente en inwoner(initiatieven) elkaar weten te vinden en versterken.
2. Gevraagde en ongevraagde adviezen vanuit de kernen.
3. Mogelijkheid om (specifieke) problemen samen op te lossen.
4. Podium voor voorlichting.
5. Draagvlak voor beleid creëren.

Er zijn extra kosten verbonden aan de nieuwe vormen van participatie; hiervoor is € 30.000 structureel opgenomen. Dit wordt nader toegelicht bij het onderdeel financiën van dit programma.